Gemeentemuseum Den Haag

Onderzoeksresultaten

Dit museum heeft 19 objecten met een mogelijk problematische herkomstgeschiedenis.

Resultaat van dit onderzoek

Het museum heeft geconstateerd dat zich een aantal kunstvoorwerpen in de collectie bevindt met een problematische herkomstgeschiedenis.

De volgende kunstwerken werden reeds gemeld in het eindverslag van het museumonderzoek 1940-1948, de Eindrapportage Herkomst & Restitutie, december 2000:

• Albarello, verworven in mei 1936 op een veiling bij Julius Böhler te München en afkomstig uit de collectie van de joodse verzamelaar Margarete Oppenheim.
• Een zilveren bekerschroef van Andries Grill en een schaal van islamitisch aardewerk, verworven in 1937 bij het Berlijnse veilinghuis van Paul Graupe, afkomstig uit de geconfisqueerde collectie van de verzamelaar Emma Budge.

Twee schilderijen en vier borstelruggen werden in 1942 geveild bij het Haagse veilinghuis Van Marle & Bignell en zijn afkomstig uit de collectie van de joodse mevrouw S.E.L. Larsen-Menzel. Deze objecten werden in 1939 aan het museum in bruikleen gegeven aangezien de eigenares met haar kinderen naar de Verenigde Staten vertrok. In 1942 werden ze als vijandelijk bezit in beslag genomen en ter veiling gebracht waar ze door kunsthandel Sala gekocht werden. Hoe de objecten weer in het museum terecht kwamen is niet duidelijk.

• Jan Toorop, In de Nes. 1889. Olieverf op doek, 76,5 x 77,5 cm.
• Marius Bauer, Oosters straatje. Olieverf op doek, 76 x 135 cm.
• Vier borstelruggen

Bij het huidige onderzoek kwam nog een aantal objecten met een mogelijk problematische herkomstgeschiedenis tevoorschijn. Twee schilderijen en zes tekeningen zijn afkomstig uit de voormalige collectie van J. Goudstikker. In oktober 1940 zijn deze schilderijen en tekeningen in opdracht van Alois Miedl, die de kunsthandel dat jaar overnam, geveild bij het Amsterdamse veilinghuis Frederik Muller & Co.:

• Jan Sluijters, Neger met gele lendedoek. 1914. Olieverf op doek, 127,3 x 94,8 cm.
• George Breitner, Damesportret met roze blouse. 1890. Olieverf op doek, 194 x 87,5 cm.
• Jan Toorop, De arbeid in de kaarsenfabriek te Gouda, zes tekeningen uit een serie van twaalf. De andere zes tekeningen werden verworven door het Stedelijk Museum te Amsterdam.

Omdat het Haags Gemeentemuseum in opdracht van de gemeente Den Haag voor het museumonderzoek in 1998/1999 uitvoerig herkomstonderzoek heeft gedaan over de periode 1935-1956, heeft het zich voor het huidige onderzoek beperkt tot de verwervingen uit de periode 1933-1935 en de verwervingen in de jaren na 1956-heden. Het museum heeft laten weten dat voor de eerstgenoemde periode een inventarisatie is gemaakt van de aanwinsten en dat de periode na 1956 globaal bekeken is. Daarvoor zijn jaarverslagen, stamboeken en correspondentie doorgelopen.

Bij het huidige onderzoek werd van twee schilderijen geconstateerd dat ze in 1942 bij respectievelijk Van Marle & Bignell en Frederik Muller waren geveild. In 1980 kwamen ze door een schenking in het museum terecht:

• Floris Verster, Witdelftse vaas en kom met viooltjes. 1923. Olieverf op paneel, 34,5 x 24,5 cm.
• Matthijs Maris, Landschap met boerenschuren. 1860. Olieverf op paneel, 29,8 x 42 cm.

Informatie uit eerder onderzoek (Rapport Museale verwervingen 1940-1948)

Het onderzoek vond plaats in opdracht van de gemeente Den Haag en werd uitgevoerd tussen 1999 en 2000, waardoor niet alle resultaten in het eerdere rapport verschenen zijn. Als bronnen voor het onderzoek dienden jaarverslagen, stamboeken (oude) inventariskaarten en bruikleenakten zoals die bewaard worden in het Gemeentearchief te Den Haag.

Het Gemeentemuseum Den Haag heeft naar aanleiding van het herkomstonderzoek 1940-1948 een aantal rapportages gepubliceerd. De definitieve eindrapportage van het onderzoek Herkomst&Restitutie werd in januari 2001 aan de gemeente aangeboden.
Het museum meldt dat de werken die tot het bruikleen Stokvis behoren en sinds de Tweede Wereldoorlog helaas spoorloos verdwenen zijn, nog altijd vermeld staan op de lijst van vermiste werken bij het Art Loss Register. De objecten van Emanuel Vita Israel zijn in 2007 aan de erfgenamen gerestitueerd. De andere objecten waarvan destijds een problematische herkomstgeschiedenis werd vastgesteld, zijn nu weer in het verslag opgenomen.

Bekijk de reactie van het Gemeentemuseum Den Haag in het rapport Museale verwervingen 1940-1948 dat verscheen in 1999 naar aanleiding van het eerdere museumonderzoek.

Over dit museum en de collectie

Het Gemeentemuseum Den Haag bezit een grote internationale verzameling moderne kunst. Ook kunstnijverheid, oosterse en westerse keramiek, glas en zilver maken deel uit van de gemeentelijke collectie.