Centraal Museum

Onderzoeksresultaten

Dit museum heeft 2 objecten met een mogelijk problematische herkomstgeschiedenis.

Resultaat van dit onderzoek

Het museum meldt twee schilderijen met een mogelijk problematische herkomstgeschiedenis in de collectie te hebben aangetroffen. Tot deze conclusie komt het museum na een uitgebreid onderzoek waar begonnen werd met het uitsluiten van objecten die niet voor onderzoek in aanmerking kwamen zoals bodemvondsten, verwervingen van voor 1933 en objecten direct verworven van de kunstenaar.

Na deze uitsluiting werd begonnen met de eerste fase van het onderzoek. Hiervoor werden het collectieregistratiesysteem, catalogi, inventarisboeken, jaarverslagen en secundaire literatuur (zoals veilingcatalogi) en digitale databases geraadpleegd. Hierna bleven 58 kunstwerken over voor vervolgonderzoek. In geen van de gevallen was de directe herkomst problematisch maar in sommige gevallen riep de herkomstgeschiedenis wel vragen op. Het vervolgonderzoek bestond uit het raadplegen van diverse archieven, veiling- en tentoonstellingscatalogi, het inwinnen van informatie bij buitenlandse onderzoekers en veilinghuizen en het controleren van diverse kunsthistorische bronnen.

Een aantal kunstwerken bleek na vervolgonderzoek een sluitende herkomst te hebben. Van een plaquette kon bijvoorbeeld na onderzoek vastgesteld worden dat het tijdens de oorlog van de joodse eigenaresse geroofd werd. De plaquette werd na de oorlog aan haar gerestitueerd en vervolgens door haar ter veiling gebracht. Over één schilderij, Madonna met wilde rozen van Jan van Scorel, werd gedurende het onderzoek een bindend advies uitgebracht door de Restitutiecommissie. Het betrof een restitutieverzoek van de erven van de joodse verzamelaar Richard Semmel. Het schilderij behoefde niet te worden teruggegeven aan verzoekers.

Andere kunstwerken hebben weliswaar geen sluitende herkomstgeschiedenis maar er zijn ook geen aanwijzingen voor confiscatie of gedwongen verkoop. Aan deze categorie kunstwerken zal het museum op haar eigen website aandacht besteden. 

Bij een tweetal kunstwerken bestaan er na onderzoek nog altijd onopgeloste vraagstukken. Het gaat om:

• Aert Jansz. Marienhof, De verkondiging aan de herders, in 1952 aangekocht van Frau Zimmerman, Berlijn. In 1936 geveild bij Mandelbaum en Kronthal (inbrenger K.R.), daarna R. Thiele Berlijn. In 1935 werd ‘Das Internationale Kunst- und Auktionshaus’ geariseerd en gaat daarna door als ‘Mandelbaum & Kronthal’. Niet bekend is wie of wat de inbrenger K.R. was.
• Jan Baptist Weenix, Portret van de familie Wijkersloot, in 1979 aangekocht van Leger Galleries. Het schilderij was in 1938 bij kunsthandel Miethke in Wenen, daarvoor is er geen herkomstgeschiedenis bekend. Vanaf 1907 had de joodse kunsthistoricus Hugo Haberfeld de leiding over galerie Miethke. In 1938 vertrok hij met zijn familie uit Wenen naar Parijs. Hierna is er geen spoor meer van hem.

Update 2016

Bij de oorspronkelijke resultaten van het Centraal Museum werd ook een in 1999 verworven schilderij opgenomen, waarvan de lacunes in de herkomst als eventueel zorgwekkend werden beschouwd. Inmiddels is informatie verkregen, die, hoewel niet leidend tot een sluitende herkomst, de eerder geuite zorg dusdanig reduceert, dat er geen aanleiding meer is om dit schilderij als risicovol op de website te plaatsen. Daarom is dit schilderij in december 2016 verwijderd van deze website.

Informatie uit eerder onderzoek (Rapport Museale verwervingen 1940-1948)

In 1999 deed het Centraal Museum grondig archiefonderzoek naar de objecten die tussen 1940 en 1948 verworven werden. Het museum maakte melding van een aantal objecten die in de oorlog bij de Liro-bank werd aangekocht. Na de oorlog werden ze aan de eigenaar geretourneerd of werd de aankoop door de voormalige eigenaar bekrachtigd omdat het aankoopbedrag aan de eigenaar ten goede gekomen was. Verder meldde het museum dat niet in alle gevallen de gehele herkomstgeschiedenis bekend was, maar dat er geen reden was om uit te gaan van een problematische herkomstgeschiedenis.

Bekijk de reactie van het Centraal Museum in het rapport Museale verwervingen 1940-1948 dat verscheen in 1999 naar aanleiding van het eerdere museumonderzoek.

Over dit museum en de collectie

Het museum bezit een gevarieerde verzameling oude, moderne en toegepaste kunst en heeft collecties mode en stadsgeschiedenis. Het Centraal Museum bezit bovendien een grote verzameling Rietveld-ontwerpen en een permanente tentoonstelling met werk van Dick Bruna.