Stadsarchief Amsterdam

Onderzoeksresultaten

Het Stadsarchief heeft 8 objecten met een mogelijk problematische herkomstgeschiedenis.

Resultaat van dit onderzoek

Voor het herkomstonderzoek, dat zich vooral richtte op de museale collectie van het archief, dat wil zeggen in het bijzonder op de tekeningen, raadpleegde het Stadsarchief onder meer de interne stukken: journalen, jaarverslagen, correspondentie met betrekking tot de aanwinsten en het Memoriënarchief van de gemeentesecretaris A. le Cosquino de Bussy. Ook werd (mede door een van de onderzoekers van de Museumvereniging) onderzoek gedaan in het RKD en het archief van de SNK. Lastig bij het onderzoek in het Stadsarchief  is dat de wijze van registreren in een archief veel beknopter is dan in een museale instelling.

Het Stadsarchief meldt dat als gevolg van het herkomstonderzoek acht problematische verwervingen  in de omvangrijke collectie zijn aangetroffen. Het betreft onder andere drie tekeningen die afkomstig zijn uit de verzameling van Siegfried Paul Daniël May en zijn echtgenote Rosine Mariane May-Fuld:

• Caspar Philips Jacobsz, De Weteringpoort aan de stadzijde
• Paulus van Liender, Het IJ bij het Blauwhoofd
• Hermanus Petrus Schouten, Het Lutherse Diaconie Huys tot Amsterdam

Deze collectie werd na de zelfmoord van het echtpaar May in mei 1940 door de Duitsers geconfisqueerd en in oktober en december 1941 bij Frederik Muller geveild.

De tekeningen van Caspar Philips Jacobsz. en van Paulus van Liender zijn onderdeel van de collectie Van Eeghen. Het derde problematische werk, bovengenoemde tekening van H.P. Schouten, is in december 1941 - op de tweede veiling van de geconfisqueerde collectie May-Fuld - door het Stadsarchief gekocht. Het Stadsarchief heeft inmiddels contact opgenomen met de erven van het echtpaar May-Fuld .

Bij het huidige onderzoek werd ook de periode 1940-1948 opnieuw bekeken. Er werd een aankoop gesignaleerd die vragen oproept omtrent de herkomst, maar die niet verder geduid kon worden. In juli 1942 werden zes tekeningen gekocht. De koop werd in de journalen genoteerd als ‘Uit de hand gekocht’. De registratie valt op omdat deze afwijkt van wat gebruikelijk is. De typering ‘uit de hand gekocht’ komt in en rond deze periode niet voor. Altijd wordt wel, hoe summier ook, een verkoper genoemd. Dat de verkoper anoniem blijft, is vreemd. De aankoop zelf is bijzonder, gezien het feit dat het kwalitatief goede tekeningen betreft. Dit roept vragen op over de omstandigheden waarin deze aankoop werd gedaan. Er is in de correspondentie en in de financiële archivalia gezocht naar aanvullende informatie over deze aankoop, maar deze is niet aangetroffen. Op de tekeningen zelf zijn geen herkomstgegevens gevonden die naar een vorige eigenaar leiden. De volgende tekeningen werden bij deze aankoop verworven en konden geïdentificeerd worden in de collectie:

• Anoniem (mogelijk Gerrit Lamberts), Schreijerstoren en IJgezicht
• Jacobus Kops (in journaal genoteerd als H.P. Schouten), Schutsluisje Leidseplein
• Hendrik Tavenier, Blauwhoofd
• Barend Cornelis Koekkoek, Buiten de Zaagpoort
• Simon Fokke of Paulus Constantijn la Fargue (in journaal als Jan de Beijer), Huis en sluisje einde Kadijk (identificatie van deze tekening als behorend tot deze aankoop is niet helemaal zeker)

Eén tekening werd in het journaal vermeld maar kon in de collectie niet worden geïdentificeerd:

• Hermanus Petrus Schouten, Nieuwmarkt met Waag

Informatie uit eerder onderzoek (Rapport Museale verwervingen 1940-1948)

Het Stadsarchief heeft deelgenomen aan het museumonderzoek in 1999, maar in het huidige onderzoek bleek dat toen niet naar veilingaankopen is gekeken. Deze aanwinsten zijn nu alsnog onderzocht. Echter, de onderzochte veilingcatalogi gaven nauwelijks informatie over de inbrenger.

Bekijk de reactie van het Stadsarchief Amsterdam in het rapport Museale verwervingen 1940-1948 dat verscheen in 1999 naar aanleiding van het eerdere museumonderzoek.

Over dit museum en de collectie

In de collectie van het Stadsarchief bevinden zich gemeentelijke- en particuliere archieven, maar ook belangrijke collecties waaronder collecties  met (museale ) foto’s, prenten en tekeningen. Het archief houdt regelmatig tentoonstellingen, waarbij onderdelen van de collectie worden getoond.