Herkomstonderzoek naar museale collecties in verband met roof, confiscatie of gedwongen verkoop in de periode 1933-1945

menu Skip over navigation | Sla menu over

Voormalig onderzoek 1940-1948

naar onderzoeksoverzicht

Voorheen bekend als

Theater Instituut Nederland

Herengracht 1681016 BPAmsterdam

Reactie Museum

Het Theater Instituut Nederland meldt dat het onderzoek naar aanwinsten uit de periode 1940-1948 niet van toepassing is. De collectie van het toenmalige Toneelmuseum was in de genoemde periode in kelders opgeslagen. Er was geen actief acquisitiebeleid, en blijkens de administratie van het museum zijn er destijds geen voorwerpen aangekocht of geschonken.

Overgedragen collectie

De Commissie Museale Verwervingen 1940-1948 heeft bij het Theater Instituut geïnformeerd naar herkomstgegevens ten aanzien van het archief van het voormalige Grand Theater van Lier. Bekend is, dat het Ministerie van Financiën in 1956 127 kisten met archief- en bibliotheekmateriaal van het Grand Theater heeft overgedragen aan het Toneel Museum.[154] Het betrof een collectie die door de Duitse Wehrmacht was weggevoerd, en die na de bevrijding naar Nederland is gerecupereerd en in beheer is gekomen van de SNK. De SNK heeft vanaf 1946 overleg gevoerd met het museum en met de afdeling Kunstzaken van de Gemeente Amsterdam over de bestemming van het archief. Uiteindelijk besloot het Ministerie van Financiën in 1956 om de verzameling kosteloos aan het Toneel Museum over te dragen. In de overeenkomst van overdracht uit 1956, wordt vermeld dat ‘met betrekking tot dit archief geen oorspronkelijke rechthebbenden meer in leven zijn’. Een bekende van de vroegere eigenaar van het archief heeft de Inspectie Cultuurbezit te Den Haag in 1998 ingelicht over de herkomst van de verzameling. De betrokkene berichtte dat hij de collectie tijdens de oorlog van de eigenaar in beheer heeft gekregen, met de bedoeling dat de verzameling indien noodzakelijk te gelde zou kunnen worden gemaakt ten behoeve van de twee secretaresses van de eigenaar. De betrokkene heeft de collectie verborgen, waarna in de hongerwinter bleek dat deze uit de bergplaats was weggehaald. Destijds werd aangenomen dat de collectie verloren was gegaan.

Het Theater Instituut bericht de Commissie Museale Verwervingen 1940-1948 dat het reeds in een eerder stadium onderzoek heeft verricht naar de herkomstgeschiedenis van het archief van het Grand Theater van Lier. Bij dit onderzoek zijn onder meer de namen achterhaald van de vroegere eigenaar van de collectie, alsmede van de twee bovengenoemde secretaresses. Voor zover bekend zijn de beide secretaresses in de oorlog omgekomen. Het Theater Instituut beschikt niet over gegevens inzake eventueel naoorlogs onderzoek naar erfgenamen van de desbetreffende personen.

Vervolg

Het Theater Instituut heeft de Commissie Museale Verwervingen 1940-1948 laten weten dat één van zijn medewerkers, drs. P. Post, een artikel in voorbereiding heeft over de herkomstgeschiedenis van het Grand Theater Van Lier. Het betreffende essay zal naar verwachting in de eerste maanden van 2000 worden gepubliceerd in het tijdschrift De Boekenwereld.  

Aanvullende reactie

Het instituut heeft een kopie van het artikel over de bibliotheek van Van Lier in De Boekenwereld, 16de jaargang, nr.4, april 2000, pp.138-154 van de hand van Paul Post opgestuurd.